Chris van Lenteren over ‘Mannen zonder vrouw’ van Murakami

Mannen zonder vrouw
Haruki Murakami

Chris van Lenteren over dit boek:

Ik moet tijdens het lezen van deze verhalenbundel regelmatig aan Mozart denken, al die speelse invallen, wat beschikt deze schrijver toch over een beeldenrijkdom.
De titel van de bundel is ontleend aan de titel van het laatste verhaal, mannen zonder vrouw. Dat is dan ook met afstand het mooiste verhaal van deze prachtige bundel. Maar de rest mag er ook zijn.

Mag ik een paar zinnen citeren uit het voorlaatste verhaal, zinnen die ongetwijfeld tot gevolg zullen hebben dat een aantal van u direct naar Boekhandel Spijkerman bellen om het boek voor hen opzij te leggen:

Dit poëtische proza staat in een weergaloos verhaal van een man, Kino, die een bar heeft in een achterafstraatje van Tokio (net als de schrijver zelf trouwens) Hij draait er Jazzplaten en heeft een aantal vaste gasten, waaronder een zich wat vreemd gedragende man die Kamita heet. Nadat Kino met een vrouwelijke klant, die er tamelijk pijnlijke seksuele praktijken op na houdt, het bed heeft gedeeld, gebeuren er vreemde dingen. Kamita geeft Kino vergaande adviezen die hij dan maar op volgt. Wat volgt is weemoed en vergeefsheid.

Een kop wel, maar een staart staart hebben de verhalen van Murakami niet, geen clou, net als ons leven. Het lijkt soms wel of de verhalen in de mist weglopen. Zoals het verhaal Yesterday.

Murakami geeft twee van zijn verhalen de titel van een Beatlenummer, zoals de eerste twee van deze bundel: Drive my car en Yesterday en ook zijn roman uit 1987 Norwegian wood is een titel van een song van de Beatles.

In Yesterday verteld de hoofdpersoon Tanimura hoe hij bevriend raakt met Aki Kitaru, een initiatiefarme man die hem overhaalt om met Erika, zijn vriendin, uit te gaan. Als dat gebeurt ontstaan er mooie beschouwende gesprekken tussen Erika en Tanimura, ze raken elkaar uit het oog om dan jaren later elkaar weer tegen te komen. Weer geen puzzelstukjes die in elkaar vallen maar levens die zich voltrekken zonder dat bedoelingen er veel richting aan geven.

Deze verhalen tarten de moderne idee van autonomie, van zelfbeschikking en zelfbepaling. De mannen in deze verhalen zijn of raken nagenoeg willoos, ze rollen in relaties, raken totaal verslingerd, en rollen er weer uit. Het zijn de vrouwen die sterk lijken.

Het verhaal Samsa verliefd is een aardige omkering van het het werk van Frans Kafka, de gedaanteverwisseling. Aardig maar daar blijft het bij.
Het was weer een bijzonder genoegen Murakami weer te lezen. Je kan mij geloof ik wel tot de liefhebbers rekenen, misschien ben ik wel fan.